De gezondheidszorg in Nederlands-Indië, het huidige Indonesië, was een belangrijk aspect van het koloniale beleid en weerspiegelde de bredere sociale en economische structuren van de tijd. Hoewel de gezondheidszorg in de kolonie aanvankelijk voornamelijk gericht was op de Europese bevolking en het leger, onderging het systeem in de loop van de tijd veranderingen die ook de inheemse bevolking ten goede kwamen. Deze veranderingen waren echter vaak beperkt en ongelijk verdeeld, wat leidde tot blijvende uitdagingen op het gebied van volksgezondheid. 

### Vroege Gezondheidszorg: Focus op Europeanen en Militairen 

In de beginperiode van de Nederlandse aanwezigheid in de Indonesische archipel was de gezondheidszorg voornamelijk gericht op het beschermen van Europese kolonisten en militairen tegen tropische ziekten. De oprichting van medische voorzieningen was in eerste instantie beperkt tot militaire hospitalen en klinieken in grote steden zoals Batavia (het huidige Jakarta). Deze instellingen waren bedoeld om ziekten zoals malaria, cholera en dysenterie te bestrijden, die een grote bedreiging vormden voor de koloniale bevolking. 

### De Ethische Politiek en Uitbreiding van de Zorg 

Met de invoering van de Ethische Politiek aan het begin van de 20e eeuw kwam er meer aandacht voor de gezondheid van de inheemse bevolking. De Nederlandse overheid begon met de oprichting van ziekenhuizen en klinieken die ook toegankelijk waren voor Indonesiërs. Er werden programma's opgezet om besmettelijke ziekten te bestrijden, zoals lepra en tuberculose, en om de algemene hygiëne te verbeteren. 

Een belangrijk aspect van deze periode was de opleiding van inheemse medische professionals. De oprichting van de School tot Opleiding van Inlandsche Artsen (STOVIA) in Batavia in 1902 was een belangrijke stap in deze richting. Deze school leidde Indonesische studenten op tot artsen, die vervolgens in hun eigen gemeenschappen konden werken en zo de toegang tot medische zorg verbeterden. 

### Beperkingen en Ongelijkheden 

Ondanks deze vooruitgang bleef de gezondheidszorg in Nederlands-Indië gekenmerkt door aanzienlijke ongelijkheden. De meeste moderne medische voorzieningen waren geconcentreerd in stedelijke gebieden en waren vaak moeilijk toegankelijk voor de plattelandsbevolking. Bovendien was de kwaliteit van de zorg die aan de inheemse bevolking werd geboden vaak lager dan die voor Europeanen. 

De gezondheidszorg werd ook beïnvloed door economische en sociale factoren. Armoede, ondervoeding en slechte sanitaire voorzieningen droegen bij aan de verspreiding van ziekten en beperkten de effectiviteit van medische interventies. De koloniale overheid investeerde weliswaar in gezondheidszorg, maar deze investeringen waren vaak onvoldoende om de structurele problemen aan te pakken die de volksgezondheid beïnvloedden. 

### De Invloed van de Tweede Wereldoorlog en de Onafhankelijkheidsstrijd 

De Japanse bezetting van Indonesië tijdens de Tweede Wereldoorlog had een verwoestende impact op de gezondheidszorginfrastructuur. Veel ziekenhuizen en klinieken werden beschadigd of verwaarloosd, en er was een tekort aan medicijnen en medische apparatuur. Na de oorlog en tijdens de Indonesische onafhankelijkheidsstrijd (1945-1949) bleef de gezondheidszorg onder druk staan, met beperkte middelen en personeel om de behoeften van de bevolking te vervullen. 

### Conclusie 

De gezondheidszorg in Nederlands-Indië was een complex en evoluerend systeem dat zowel de ambities als de beperkingen van het koloniale bestuur weerspiegelde. Hoewel er inspanningen werden geleverd om de toegang tot medische zorg voor de inheemse bevolking te verbeteren, bleven er aanzienlijke ongelijkheden bestaan. Deze periode legde echter wel de basis voor de ontwikkeling van een eigen gezondheidszorgsysteem in het onafhankelijke Indonesië. De erfenis van de koloniale gezondheidszorg is nog steeds voelbaar in de hedendaagse uitdagingen en successen van het Indonesische gezondheidszorgsysteem.